Talamus: Beynin Aktarma İstasyonu

 

Talamus; hipotalamus, epitalamus ve subtalamus’u da içeren ön beynin bir parçası olan diensefalon’un merkezinde yer alır ve bu yapı, insan fizyolojisinde birçok önemli role sahiptir. Beynin her yarım küresinde birer tane olmak üzere iki adet bulunmaktadır.  

Birçok çekirdeğe ayrılmıştır. Duyusal ve motor sinyallerin iletilmesinden bilinç ve uyanıklığın düzenlenmesine kadar her biri benzersiz bir role hizmet eden farklı çekirdeklerden oluşur. Beynin bu yapısı, beynin yüksek merkezleri ve çevreleri arasında çeşitli motor ve duyusal sinyalleri iletebilir ve entegre edebilir.

Genellikle, beyin korteksine ulaşan ve hedefine gönderilmeden önce kendisinde duran pek çok bilgiyi barındırdığı için ‘beynin aktarma istasyonu’ olarak tanımlanır. Yani, beyin ve vücut arasındaki bilgileri filtreden geçirir diyebiliriz. Çoğunlukla koku hariç tüm duyularımız, işlenmek üzere beynin diğer bölgelerine yönlendirilmeden önce bu istasyondan dışarı çıkar. Aktarma istasyonumuz, ilgili sinyalin geçmesine izin verdiği takdirde duyular beyinde gitmesi gerektiği bölgeye ulaşır, izin vermediğinde ulaşmaz. 

 

Talamus’un İşlevi 

  

Beynin bu parçası, korteks ve beyin sapı arasında ve ayrıca farklı kortikal yapılar içinde bilgi aktarımında yoğun bir şekilde yer aldığından, birçok beyin sürecine katkıda bulunur. İlgili işlevlerin bazıları şunlardır: 

  

• Algıya katkılar 
• Motor bilgilerin iletilmesi 
• Duyusal bilgilerin iletilmesi 
• Bellekteki rol 
• Uyanıklık ve dikkat 
• Bilinç ve farkındalık 
• Bilişteki rol 

  

Koku alma dışında (bazen koku sinyallerini de iletebilir) her duyusal işlev; bilgiyi alan, işleyen ve serebral korteks içindeki ilgili alanlara ileten bir talamik çekirdeğe sahiptir. (Koku sinyalleri iki yol üzerinden serebral kortekse ulaşır. Bu yollardan biri talamustan geçerken, diğeri geçmez. Bu yüzden, sinyaller kortekse ulaşmak için bu yapıya uğramayabilir fakat kesinlikle ulaşmadığı da söylenemez.)

Beynimizdeki bu yapı görevlerini yerine getirdiğinde bilinci, uykuyu ve uyanıklığı da kontrol eder. Serebrumdan gelen sinyalleri beynin ve vücudun farklı alanlarına yönlendirir. Yani, merkezi istasyon görevi gördüğü söylenebilir. Fakat bu istasyon sadece dağıtımdan sorumlu bir merkez değildir, aynı zamanda yorumlama ile de ilgilenir. Duyu organlarının yolladığı bilgileri önden değerlendirir ve buna göre iletilmesi veya iletilmemesi gerektiğine karar verir. Yani, düşünme, zeka ve algı kapasitemizi kontrol edip düzenleyen ve bizim denetimimizde olmayan bir yapı vardır.

Örneğin bileğinizde bir lastik toka olduğunu düşünün ve gün içinde yapmanız gereken pek çok şey olduğunu düşünün. Lastik toka bileğinizi sıkmasına rağmen acısını hissetmemeniz talamusun bu acı ile ilgili bilgiyi serebruma iletmemesinden kaynaklanır. Benzer bir şekilde bileklerimizi sıkan çorapların iz bırakmasını da düşünebiliriz. Tüm bunları çevreden ve serebrumdan aldığı bilgilere bakarak belirler (Bu akla uğraşlarımız olduğunda bizi psikolojik, duygusal anlamda yaralayan şeyleri o zaman içinde geri planda tutmamızı getirebilir).

Kısacası bu aktarma istasyonunun görevi, koku alma dışında tüm somatik, görsel ve işitsel uyarıları “istemli” faaliyetlerin geliştirildiği bölgelere aktarmak, bazılarının gecikmesini sağlamak, bazılarını tamamen iptal etmek gibi düzenlemeleri yapmaktır.

 

Zarar Görürse Ne Olur?
 

Beynin bu yapısı zarar görürse kişide duyu kaybı görülür. Ağrı duyusu çekilemeyecek kadar aşırı hissedilebilir ve hatta ağrı katlanılamayacak bir düzeyde olursa kişi komaya girebilir. Korsakoff sendromu gibi ciddi bir sorun ortaya çıkabilir. Beyindeki kan damarlarının zarar görmesi sonucu kişi felç olursa, talamik sendrom da yaşayabilir. Bu sendromu yaşayan bir kişi, vücudunun bir tarafı yanıyormuş gibi hissedebilir, bazen ciddi duygudurum değişiklikler yaşayabilir.  Motor ve koordinasyon bozuklukları, davranışlarda bozukluk, azalmış dikkat, uykusuzluk gibi belirtiler de görülebilir.

 

Kaynak

Guy-Evans, O. (2021, June 09). Thalamus anatomy, function, & disorders. Simply Psychology. www.simplypsychology.org/thalamus.html

Bakırcı, Ç. M. (2012, April 20). Sinirbilim ve Beyin – 8: Diensefalon (Ara Beyin) – Talamus. Evrim Ağacı. https://evrimagaci.org/sinirbilim-ve-beyin-8-diensefalon-ara-beyin-talamus-319

Karaismailoğlu, S. (2018, Mart 25). Talamusu Koklamak [Video file]. YouTube. Talamusu Koklamak 

Uludağ, D. (2017, Şubat 6). Talamus. Sinirbilim.org https://sinirbilim.org/talamus/

 

Yazan: Psk. Bahar Kaya

Psikomental Danışmanlık Merkezimizi daha yakından tanımak için sosyal medya hesaplarımızı  ve danışan yorumlarımızı inceleyebilirsiniz.

 Randevu oluşturmak ve bilgi almak isterseniz merkezimizle iletişim kurabilirsiniz.