Müziğin İnsan Üzerindeki Etkisi

 

Müzik hayatımızın birçok anında yanımızdadır. Hepimiz hayatımızın günlük akışında, defalarca müziğin ve ritminin içinde buluruz kendimizi. Kimimiz metroda kulaklığımızı takarak, kimimiz kahve içmek için gittiği bir mekânda otururken, kimimiz duşta kapılırız ritmin ve şarkı sözlerinin peşine. Peki öylesine açıp dinlediğimiz tüm o şarkıların bizi nasıl da etkisi altına alabildiğinin farkında mıyız? 

 

Müziğin Olumlu Etkileri

Antik dönemlerden beri, müziğin insan hayatına ve ruh sağlığına olan etkisi merak edilen ve üzerinde çalışılan bir konu olmuştur. Kimileri tarafından, müziğin ruh sağlığı üzerinde olumlu etkilere sahip olduğu için psikolojik rahatsızlıkları olan insanlar üzerinde de tedavi edici bir yanı olduğu savunulmuştur. 

Bazı müzik platformlarında her gün karşılaştığımız ‘motive eden müzikler’ listesindeki, motivasyon ve performans arttırdığı iddia edilen o şarkılar gerçekten bizi motive edebilir mi? Görünen o ki, enerjik müzikler motivasyonumuzu arttırarak duygu durumumuzu pozitif hale getiriyor ve algılarımızın gelişmesini sağlıyor. Bu sayede yaptığımız işe daha verimli odaklanabiliyoruz. 

Bazı araştırmacılar, enerjik ve olumlu sözlere sahip müzik türlerine maruz kalmanın, motive etmenin yanı sıra aynı zamanda toplum yanlısı davranışları teşvik eden ruh hallerini tetikleyebileceği düşüncesini savunuyorlar. Araştırmalara baktığımızda da yatıştırıcı müzikler, negatif sözler içeren veya nötr sözler içeren müziklere göre daha olumlu sosyal davranışlara neden oluyor.  

Bu konu üzerinde North ve meslektaşları (2004) spor salonu kullanıcıları üzerinde, müzik ve toplum yanlısı yardım davranışlarını inceleyen çalışma yaptılar. Bu çalışmaya göre, canlandırıcı ve enerjik müziklere maruz kalan spor salonu kullanıcıları, rahatsız edici ve olumsuz söz barındıran müziklere maruz kalanlara göre daha fazla toplum yanlısı yardım davranışı sergilemiş, daha iyi sosyal ilişkiler kurabilmişlerdir. 

Yapılan diğer çalışmalar da bu araştırmanın bulgularını desteklemiş, prososyal sözlere sahip şarkılar dinleyen katılımcıların prososyal düşüncelere, nötr şarkılara maruz kalanlara göre daha iyi ilişkilere sahip olduğunu, daha fazla empatiye kurabildiğini ve hayır kurumlarına bağış yapma oranlarının daha fazla olduğunu bulmuştur. 

Çoğumuz gün içinde saatlerce müzik dinleriz, bu nedenle bu çalışmalar gerçek yaşam koşullarına uyarlanabilir. Müziğe maruz kalmak yararlı davranışları ortaya çıkarabilir. Aynı zamanda maruz kalınan müziğin içeriği de önemlidir. Antisosyal şarkılar antisosyal eğilimleri artırırken, prososyal şarkılar prososyal eğilimleri artırır. 

 

Müziğin Olumsuz Etkileri

Dinlediğimiz müziklerin, insan ruh sağlığı üzerindeki olumlu etkileri yapılan birçok araştırma sayesinde açığa çıkmıştır. Fakat özellikle genç bireylerde yapılan diğer araştırmalar, bazı müzik türlerinin de üzerimizde olumsuz etkilere sahip olduğunu göstermektedir. 

Bazı araştırmacılar, müziğe maruz kalmanın olumsuz yönlerini incelediler. Bu çalışmaların ışığında, antisosyal sözler içeren müzik türlerinin antisosyal davranışlar ve saldırganlık gibi bazı sapmalarla ilişkilendirilebileceğini iddia etmektedirler. Genellenmese de rap ve heavy-metal müzik, psikolojimize olumlu yönde katkısı en az olan müzik türü olarak öngörülmektedir. Sıklıkla bu tür müziklerde olumsuz sözlerle karşılaştığımız için, kişide yalnızlık düşüncesi oluşturabilir ya da kişiyi, çevresinden birine veya kendine zarar verme dürtüsü oluşturarak, olumsuz bazı davranışlar sergilemeye yöneltebilirler. 

Kendi kültürümüze odaklandığımızda da bazı müzik türlerinin ve öfke kontrolü ile ilişkisinin incelendiği araştırmalar bulunmaktadır. Sezer, 2011 yılında yaptığı “Öfke ve Psikolojik Belirtiler Üzerine Müziğin Etkisi” adlı çalışmasında, arabesk müzik dinleyen bireylerin öfke kontrolü konusunda başarısız olan ve öfkesini dışarıya yansıtan bireyler olduğunu göstermiştir. Uluçay’ın yapmış olduğu çalışmalar da bu bulguları destekleyerek, yoğun umutsuzluk duygusu yaratma potansiyeline sahip arabesk müziklerin, gençlerde şiddet eğilimine neden olabildiğini göstermiştir. 

Ancak, müziğin doğrudan olumsuz davranışlara neden olduğunu söylemek mümkün değildir. Müzik tercihinin aynı zamanda kişilik özellikleri ile ilişkili olduğunu gösteren birçok çalışma mevcuttur. Belirli kişilik özelliklerine sahip bireylerin, belirli müzik türlerini tercih etmeye eğilimli olduğu söylenebilir. Bu nedenle, müziğin tek başına olumlu ya da olumsuz etkisinden söz etmek zor. Etkisi olsa dahi, hepimiz birbirimizde farklı bireyler olduğumuz için bu kişisel farklılıklar etki düzeyini ve şeklini farklılaştıracaktır. 

 

KAYNAKÇA 

Greitemeyer, T. (2009). Effects of Songs with Prosocial Behavior : Further Evidence and Mediating Mechanism. 

North, A. C., Tarrant, M., & Hargreaves, D. (2004). The effects of music helping behavior: A field study. Environment and Behavior, 36, 266-275. 

Sezer, F. (2011). Öfke ve psikolojik belirtiler üzerine müziğin etkisi. Uluslararası insan bilimleri dergisi, 8(1), 1472-1493. 

Uluçay, T. (2018). Lise öğrencilerinin dinledikleri müzik türlerinin şiddet eğilimlerine etkisi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (41), 135-153. 

 

Yazan: Gizem Bozdağ 

Psikomental Danışmanlık Merkezimizi daha yakından tanımak için sosyal medya hesaplarımızı  ve danışan yorumlarımızı inceleyebilirsiniz.

Randevu oluşturmak ve bilgi almak isterseniz merkezimizle iletişim kurabilirsiniz.