Hızla değişen, rekabetçi bir dünyada yaşarken, yaşamımızda stres yaşamamak neredeyse imkansızdır. İş, aile, kişisel sorumluluklar ve diğer faktörler, insanların günlük yaşamlarında sürekli olarak stresle karşılaşmalarına neden olur. Bu makale, “Yaşamda Stres ve Etkileri” konusunu derinlemesine ve stresin ne olduğu, neden ortaya çıktığı ve nasıl başa çıkılabileceğini inceleyeceğiz.
Stresin Anlaşılması
Stres, yaşamın kaçınılmaz bir parçasıdır. Ancak, çoğu insan stresin ne olduğunu tam olarak anlamaz. Stres, vücudun bir tür tepkisi olarak tanımlanır. Bu tepki, olumlu veya olumsuz herhangi bir zorluğa verilen bir yanıttır. Stres, sadece ruhsal bir durum değil, aynı zamanda fiziksel ve zihinsel sağlık üzerinde de büyük etkilere sahip olabilir. Stresin farklı türleri vardır. İyi stres (eustress), olumlu yaşam olaylarına verilen stres tepkisini ifade ederken, kötü stres (distress) negatif yaşam olaylarına verilen stres tepkisini ifade eder.
Stresin Nedenleri
Stresin kökenlerini anlamak, bu sorunla daha etkili bir şekilde başa çıkmamıza yardımcı olabilir. Stresin nedenleri kişiden kişiye değişebilir, ancak bazı yaygın nedenler vardır. İş baskısı, yüksek tempolu çalışma ortamları, sürekli olarak değişen iş gereksinimleri, kişisel ilişki sorunları, aile içi çatışmalar, sağlık sorunları, mali sıkıntılar, ve toplumsal baskılar, stresin yaygın nedenleridir. Bu faktörlerin her biri, farklı stres seviyelerine ve tepkilere yol açabilir.
Stresin Bedensel Etkileri
Stres, sadece duygusal bir reaksiyon değildir; aynı zamanda vücudu da etkiler. Uzun süreli stres, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Stresin bedensel etkileri arasında kalp problemleri, bağışıklık sistemi zayıflığı ve sindirim sorunları yer alır.
Stres, kalp sağlığını olumsuz etkileyebilir ve kalp krizi riskini artırabilir. Aynı zamanda, sürekli stres, bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir, bu da sık sık hastalanmamıza yol açabilir. Sindirim sistemi üzerinde de olumsuz etkileri vardır. Mide rahatsızlıkları ve sindirim sorunları, stresin yaygın fiziksel sonuçlarıdır.
Stresi Yönetmek
Neyse ki, stresi etkili bir şekilde yönetmek mümkündür. Bu konuda bilinçli ve düzenli çaba gereklidir. Stresle başa çıkmanın birçok yolu vardır:
Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz, stresin azaltılmasına yardımcı olur. Egzersiz, vücutta mutluluk hormonları olarak bilinen endorfinlerin salgılanmasını teşvik eder. Bu hormonlar, ruh halini iyileştirir ve stresi azaltır.
Derin Nefes Almak: Stres anında derin nefes almak, sakinleşmeye yardımcı olabilir. Derin nefes alarak vücudu rahatlatmak, stres tepkisinin hızla azalmasına yardımcı olabilir.
Zaman Yönetimi: İyi bir zaman yönetimi becerisi, iş ve kişisel yaşam arasındaki dengeyi kurmada önemlidir. İş görevlerini ve kişisel ihtiyaçları dengede tutarak stresi azaltabilirsiniz.
Destek Almak: Stresle başa çıkmak için yalnız olmanıza gerek yok. Aile üyeleri, arkadaşlar veya profesyonel bir danışman, stresi azaltmada yardımcı olabilir. Konuşmak, stresi paylaşmak ve destek aramak önemlidir.
Stres genellikle iki temel yönü içerir:
Yapmak zorunda olduğumuz görevlerin baskısı bizlerde strese neden olabilmektedir. Genel olarak belirli görevlerle başa çıkmanın bizim için zor olduğunu düşündüğümüzde veya fazla çalıştığımızda stres ortaya çıkar. Strese verdiğimiz tepkiler de parmak izlerimiz kadar farklı olabilmektedir. Çünkü vücudun strese tepkisi bir kişiden diğerine farklıdır.
Stres her zaman kötü bir şey midir?
Stres ve nedenleri hakkında detaylara girmeden önce, belirli bir miktarda stresin günlük aktivitelerle daha iyi başa çıkmamıza yardımcı olabileceğini anlamak önemlidir. Ayrıca araştırmalar, yapmamız gereken şeylere odaklanmak ve iyi performans göstermek için belirli bir optimum stres düzeyine ihtiyacımız olduğunu gösteriyor.
Stres türleri
Özel literatürde, stres etkeninin türüne bağlı olarak dört tür stres vardır:
Eustress aynı zamanda iyi stres olarak da adlandırılır, çünkü mutlaka bir tehdit veya korku olmadığında zihnimizi ve bedenimizi harekete geçirir. Örneğin, bir yarışmaya katılırken veya sevdiğimiz bir projede yer alırken bu tür bir stresle karşılaşırız. Bu iyi stres için birden fazla tetikleyici var ve bizi yaşam ve üstlendiğimiz faaliyetler hakkında heyecanlandırabilmektedir.
Günlük veya rutin stres: Bu stres türü, işyeriyle ilgili stres, çocuklara bakmak, mali kaygılar gibi günlük işlerle ilgili bir endişeye dönüşen bir strestir.
Yas sonrası stres : Sevilen birinin ölümü veya iş kaybı gibi ani, yıkıcı yaşam değişikliklerinden kaynaklanan stres.
Travma sonrası stres: Ciddi bir kaza, ekolojik felaket, savaş, deprem gibi ciddi bir stres kaynağından kaynaklanabilir.
Stresin yoğunluğuna gelince, akut ve kronik olmak üzere iki tür stresten söz edebiliriz.
Akut stres
Bu tür stres kısa sürelidir, yaklaşık birkaç hafta sürebilir ve genellikle en yaygın stres biçimidir. Akut stres genellikle şu andaki olayların baskısıyla veya gelecekteki zorluklarla karşı karşıya kalındığında gelişir.
Örneğin, birisi bir sınav, çatışma ya da son teslim tarihi gibi yakın tarihli bir olay hakkında stresli hissedebilir. Bu durumlarda, sınav bittiğinde, çatışma çözüldüğünde ve son teslim tarihine ulaşıldığında stres azalacaktır.
Ağırlıklı olarak akut stres durumlarında açık ve acil bir çözüm vardır. Bununla birlikte, karşılaştığımız daha zor zorluklarda bile, bu durumdan çıkmanın olası yolları vardır.
Akut stresin kısa vadede baş ağrısı, gerginlik, boş mide ve hafif kaygı, endişe ve endişe gibi olumsuz duyguları içerebilmektedir.Akut stres, uzun süreli kronik stres ile aynı zorlanmalara neden olmaz. Bununla birlikte, uzun bir süre boyunca tekrarlanan akut stres vakaları kronikleşebilir ve zarar verici olabilir.
Kronik stres
Uzun sürede gelişen ve akut olandan daha zararlı olan bir stres türüdür. İşlevsiz bir aile, çok fazla sorumluluk içeren stresli bir iş ve finansal sorunlar, kronik strese neden olabilecek durumlara örnektir. Kronik stres, kişi stres faktörlerinden kaçınmanın bir yolunu göremediğinde ve çözüm aramayı bıraktığında ortaya çıkar. Ayrıca travmatik bir çocukluk deneyimi de kronik stresi tetikleyebilir. Bu tür bir stres, vücudun normal aktivite düzeyine dönmesini zorlaştırarak kardiyovasküler, solunum, bağışıklık ve hatta üreme sistemlerinde sağlık sorunlarına neden olabilmektedir.
Stres, tip 2 diyabet, yüksek tansiyon ve kalp hastalıklarını tetikleyen ana faktörlerden birisidir. Bununla birlikte, kronik stres, depresyon, kaygı ve diğer zihinsel sağlık bozuklukları gibi duygusal sorunları da tetikleyebilir .Ne yazık ki, kronik stres fark edilmeden devam edebilir. Sessiz bir düşman gibidir çünkü insanlar kendilerini gergin ve sürekli meşgul hissetmeye alışabilirler. Kronik stresten muzdarip insanlar sağlıklarını riske atma riski taşırlar.
Stresin nedenleri nelerdir?
Her insan stresli durumlara farklı tepki verir. Birisi için stresli olan bir başkası için stres yaratmayabilir ve hemen hemen her olay bazı insanlar için strese neden olabilir. Bir stres kaynağı olayı düşünme ve yorumlama biçimi fark yaratır. Aynı stres etkeni ile karşı karşıya kalan bir kişinin diğerinden daha az stresli hissetmesinin tanımlanabilir bir nedeni yoktur. Bununla birlikte, depresyon veya hüsran, endişe ve adaletsizlik duyguları gibi ruh sağlığı koşulları, bazı insanların diğerlerinden daha kolay stresli hissetmelerine neden olabilir. Aynı zamanda önceki deneyimler, bir kişinin stresörlere tepki verme şeklini etkileyebilir.
Stresi tetikleyebilecek en sık karşılaşılan büyük yaşam olayları şunlardır:
- İş problemleri
- Zaman basıncı
- Aile problemleri
- Sorunlu ilişkiler, ayrılık ve boşanma
- Başka bir şehre taşınmak
- Finansal konular
- Travmatik bir olay
Kronik stresin yaşamda etki ve belirtileri nelerdir?
Kronik stres bireylerde farklı fiziksel zorlanmalara neden olabilmektedir. Bu fiziksel tepkiler arasında bulunanlar;
- Ajitasyon ve gerginlik durumu
- Sırt veya göğüs ağrısı
- Kas krampları veya spazmları
- Baygınlık
- Baş ağrısı
Kronik stres fiziksel tepkilere yol açabildiği gibi duygusal tepkilere de yol açabilmektedir. Bu duygusal tepkiler şunları içerebilir:
- Sinirlilik hali
- Konsantrasyon sorunları
- Tükenmişlik
- Huzursuz
Hayatta stresi nasıl tanımlarız?
Stresi tanımak bazen zordur, ancak bazı belirtileri tanımlamanın bazı yolları vardır. Bazen stres bariz bir kaynaktan tetiklenebilir, ancak bazen iş, okul, aile ve arkadaşlardan kaynaklanan günlük stres bile zihninizi ve bedeninizi etkileyebilir.
Stresi tespit ederken izleyebileceğiniz bazı hususlar şunlardır:
- Konsantrasyon güçlüğü, endişe, kaygı gibi psikolojik belirtiler
- Öfke, tahriş, hayal kırıklığı gibi duygusal belirtiler
- Sık soğuk algınlığı veya enfeksiyonlar, yüksek tansiyon, kilo değişiklikleri ve adet döngüsü ve libido değişiklikleri gibi fiziksel belirtiler
- Kötü bakım, zevk aldığınız şeylere zaman bulamama ve/veya başa çıkmak için uyuşturucu ve alkol bağımlılığı gibi davranışsal belirtiler
Stres için çözümler ve tedavi:
Psikoterapi
Bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi bazı terapi türleri stres semptomlarıyla baş etmede özellikle yardımcı olabilir. BDT, insanların olumsuz düşünce kalıplarını tanımlamasına ve değiştirmesine yardımcı olmakla ilgilenir.
İlaç Tedavisi
İlaç bazen stresle ilgili bazı spesifik semptomları gidermek için reçete edilebilir. Örneğin uyku bozuklukları, depresyon ve anksiyete için psikiyatrist tarafından bu tür ilaçlar verilebilir.
Fiziksel aktivite
Birçok çalışma, fiziksel aktivitenin beyniniz ve vücudunuz üzerinde yararlı bir etkisi olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca düzenli olarak yapılan fiziksel egzersizler stresi ve ruhsal hastalıklara bağlı semptomları azaltır.
Zaman ve etkinlik yönetimi
Zamanı nasıl kullandığınıza dikkat etmeniz önemlidir. Strese neden olabilecek bazı aktiviteleri azaltmanız veya bunlardan kaçınmanız ve yaşam tarzınızda bazı değişiklikler yapmanız gerekebilir. Örneğin, çok çalışıyorsanız ve bunun sizde çok fazla stres yarattığını fark ettiyseniz, belki çalışma saatlerinizi azaltmalı, hatta işinizi değiştirmelisiniz. Ayrıca, gün içindeki aktivitelerin sizi çok fazla strese soktuğunu fark ettiyseniz ve hobilerinize, sevdiğiniz şeylere ayıracak vaktiniz yoksa, belki de sizi mutlu eden şeylere daha fazla vakit ayırmanın zamanı gelmiştir.
Bir gün içinde çok fazla aktivite planlamak ve aşırı yüklenmiş hissetmek de mümkündür. Faaliyetlere öncelik vermeye çalışın ve çok önemli olmayanlardan vazgeçin.
İyi Stresin Faydaları
Çalışmalar, bu eustress stresin (iyi stres) bazı faydalarını vurgulamıştır. Bu faydalar akut veya kronik stresi değil, hayatımızdaki normal sınırlar içindeki pozitif stresi ifade eder.
Bilişsel işlevi geliştirir
Vücudun aktivasyon durumunu içeren orta düzeyde stres, beyindeki nöronlar arasındaki bağlantıyı güçlendirerek hafızayı ve dikkati geliştirir. Böylece daha üretken olabilirsiniz.
Ayrıca birçok kişi, son teslim tarihinin baskısı altındayken daha iyi çalıştıklarını söyleyebilmektedir.
Daha uyanık olmanıza ve daha iyi bir bağışıklığa sahip olmanıza yardımcı olur
İlginç olan, az sayıda stres hormonunun da enfeksiyonlara karşı korunmaya yardımcı olmasıdır. Bunun nedeni, orta düzeyde stresin interlökin adı verilen bir kimyasalın üretimini uyarmasıdır. Sonuç olarak, bağışıklığı azaltan ve iltihaplanmayı artıran akut veya kronik stresin aksine, bağışıklık sisteminize sizi hastalıklara karşı korumak için hızlı bir destek sağlar
Stres sizi güçlendirir ve daha esnek yapar
Zor bir durumdan geçmenin bizi daha dirençli kıldığını inkar edemeyiz.
Daha stresli bir olay yaşadığınızda başa çıkamayacağınızı düşünebilirsiniz ancak bu olayın üstesinden geldikçe kendinize olan güveniniz artmaya başlar ve bu da sizi gelecekte benzer olaylarla karşılaşmaya hazırlar, gelişir.
Yaşamınızda çok fazla stres olduğunu ve bu stresin yaşamlar fonksiyonlarınızı etkilediğini düşünüyorsanız bir uzmana başvurmak en sağlıklı yol olacaktır.
Psikomental Psikoloji Uzmanları
Stres, psikomental psikologlar için önemli bir araştırma ve müdahale alanıdır. Bu alanda çalışan uzmanlar, insanların stresle başa çıkmalarına yardımcı olur ve stresin zihinsel ve duygusal etkilerini incelemekle görevlidir. Stresin psikolojik ve mental etkilerini anlamak, bu uzmanların öncelikli hedeflerindendir. Bu nedenle, psikomental psikologlar, bireylerin stresle başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için farklı terapötik yöntemler kullanırlar.
Psikomental Psikologları
Psikomental psikologlar, bireylerin stresle başa çıkma stratejilerini değerlendirir ve uygun terapötik yaklaşımları önerir. Bu uzmanlar, bireylerin stres kaynaklarını tanımalarına ve bu kaynaklarla başa çıkmalarına yardımcı olurlar. Ayrıca, stresin bireyin zihinsel sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyerek, uygun tedavi planları oluştururlar.
Psikomental Psikoloji Bakırköy Psikolog
Bakırköy, İstanbul’un önemli semtlerinden biridir ve birçok psikolog bu bölgede hizmet vermektedir. Psikomental psikoloji alanında uzmanlaşmış bir psikolog, Bakırköy’de yaşayan veya çalışan bireylere stresle başa çıkma konusunda yardımcı olabilir. Bu uzmanlar, bireylerin stres kaynaklarını tanımlamalarına ve etkili başa çıkma stratejileri geliştirmelerine yardımcı olurlar.
Bakırköy Psikolog Seçimi
Bakırköy’de bir psikolog seçerken, uzmanlık alanı, deneyim ve yaklaşımı gibi faktörleri göz önünde bulundurmak önemlidir. Psikomental psikoloji uzmanları, stresle başa çıkmak için terapötik yöntemlerle çalışırlar. İyi bir psikolog, bireyin duygusal ve zihinsel sağlığını desteklemek için gereken rehberliği sağlar.
Psikomental Psikoloji Bakırköy Uzman Psikolog
Bakırköy’de hizmet veren uzman psikologlar, psikomental psikoloji alanında uzmanlaşmış profesyonellerdir. Stres, kaygı, depresyon ve diğer psikolojik sorunlar konusunda bireylere yardımcı olurlar. Uzman psikologlar, bireylerin stresle başa çıkma becerilerini geliştirmelerine rehberlik ederler.
Uzman Psikolog İle Çalışmanın Faydaları
Bir uzman psikologla çalışmak, stresle başa çıkmak için etkili stratejiler geliştirmenize yardımcı olabilir. Bu profesyoneller, bireylerin duygusal ve zihinsel sağlığını iyileştirmek için terapötik yaklaşımları kullanırlar. Stresin zihinsel ve duygusal etkileri üzerine çalışan bu uzmanlar, kişiselleştirilmiş bir tedavi planı oluşturarak bireylerin stresle daha iyi başa çıkmalarına yardımcı olurlar.
Psikomental Psikoloji Ataköy Psikolog
Ataköy, İstanbul’un önemli semtlerinden biridir ve psikomental psikoloji alanında uzmanlaşmış psikologlar bu bölgede hizmet vermektedir. Ataköy psikologları, bireylerin stresle başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur ve stresin psikolojik etkileri üzerine çalışırlar.
Ataköy Psikolog Seçimi
Ataköy’de bir psikolog seçerken, uzmanlık alanı, deneyim ve terapötik yaklaşım gibi faktörleri dikkate almak önemlidir. Psikomental psikoloji uzmanları, stresle başa çıkma konusunda kişiselleştirilmiş rehberlik sağlarlar. Bu uzmanlar, bireylerin zihinsel ve duygusal sağlığını desteklemek için gereken desteği sunarlar.
Psikomental psikoloji alanındaki uzmanlar, stresin insanların yaşamlarındaki etkilerini inceleyen ve bireylere stresle başa çıkma konusunda yardımcı olan profesyonellerdir. Bakırköy ve Ataköy gibi İstanbul’un önemli semtlerinde hizmet veren bu uzmanlar, bireylerin duygusal ve zihinsel sağlıklarını iyileştirmek için gereken rehberliği sağlarlar. Stresle başa çıkmak, psikomental psikologların uzmanlık alanıdır ve bireylere daha sağlıklı bir yaşam sürdürmeleri konusunda yardımcı olabilir.
Sık Sorulan Sorular
Stres ne gibi belirtilere yol açar?
Stres, kişiden kişiye farklılık gösterse de yaygın belirtiler arasında anksiyete, uykusuzluk ve kas gerginliği bulunur.
Hangi yaş grupları stresle daha fazla karşılaşır?
Stres her yaş grubunda görülebilir, ancak genç yetişkinler ve orta yaşlılar genellikle daha fazla stres yaşar.
Stresle başa çıkmanın en etkili yolu nedir?
Stresle başa çıkmak için fiziksel aktivite, meditasyon, ve destek grupları gibi yöntemler etkili olabilir.
Stres uzun vadede sağlığımı nasıl etkiler?
Uzun süreli stres, yüksek tansiyon, kalp sorunları ve depresyon gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Stresle başa çıkmanın psikolojik faydaları nelerdir?
Stresle başa çıkmak, daha iyi bir zihinsel sağlık, daha iyi bir konsantrasyon ve daha fazla mutluluk sağlayabilir.
Stresi önlemek mümkün müdür?
Stresi tamamen önlemek zor olabilir, ancak etkili stres yönetimi ile stresin etkilerini azaltabilirsiniz.
Kaynak
What Is Stress In Psychology? (virginialeenlaw.com)
Yazan: Psikolog Gizem Bozdağ
Psikomental Danışmanlık Merkezimizi daha yakından tanımak için sosyal medya hesaplarımızı 
ve danışan yorumlarımızı inceleyebilirsiniz.
Randevu oluşturmak ve bilgi almak isterseniz merkezimizle iletişim kurabilirsiniz.
