Yalnız Zaman Geçirmenin Olumlu Etkileri

İnsan sosyal bir varlıktır ve bağ kurmaya ihtiyaç duyar. Ancak sosyal bağlara ihtiyaç duyduğumuz kadar, kendimizle bağ kurmaya da ihtiyacımız vardır. Yalnız başımıza vakit geçirmek mental sağlığımızı için önemlidir, olumlu etkiye sahiptir.

Sosyal bir ortamda filtresiz bir biçimde kendimiz olmak daha zordur. Örneğin, hepimiz farklı insanlarız ve hepimizin farklı parçaları mevcut. Sosyal bir ortamdayken toplumsal kurallara ya da bulunduğumuz topluluğun baskılarına uymaya çalışırız, bize ait farklı parçaları filtreleyerek ortama uyumlu bir hale geliriz. Bu da stres verici olabilir. İnsanların ne düşündüğü hakkında endişelenir, reddedilmeyi önlemek ve grubun geri kalanına uyum sağlamak için davranışımızı değiştiririz. Gruptan dışlanmamak için gruba uyum sağlama olasılığımız yüksektir.

Sosyal bir dünyanın parçası olmanın getirdiği uyum zorunluluğuna karşın, elimizde kendimizi daha açık, şeffaf, filtresiz hissedeceğimiz bir deneyim daha var: ‘’Ben zamanı’’. Ben zamanı yaratmak, yani kendimize zaman ayırmak, bize sosyal baskılardan uzaklaşma gibi bir tercihimizin daha olduğunu hatırlatır ve kendi düşünce, duygu ve deneyimlerimizle temas kurma şansı verir.

Bu noktada yalnız olmanın ve yalnız hissetmenin birbirinden farklı şeyler olduğunu hatırlamak önemlidir. Yalnızlık hissi, sosyal bağlantı isteğine rağmen izole olmayı içerir. Bu yazıda yalnız olmak (yalnız zaman geçirmek) düzenli sosyal etkileşimler arasında kendinize zaman ayırmak anlamında kullanılacaktır. (Bu konuda detaylı bilgi için bkz. Yalnızlık Üzerine: Yalnız Hissetmek ve Yalnız Olmak )

Yalnız Zaman Geçirmenin Faydaları 

  

• Konsantrasyon ve Hafızayı İyileştirebilir. Bir grupla çalışırken bilgiyi ezberlemek için daha az çaba harcarsınız çünkü gruptaki diğer kişilerin eksikleri tamamlayacağını varsayarsınız. Tek başına bir şeyler üzerinde çalışmak, dikkatinizi daha fazla odaklamanıza yardımcı olabilir, bu da akılda tutma ve hatırlamanızı iyileştirebilir. Bu durum, yani tek başınıza odaklanma lüksüne sahip olmak üretkenliğe katkıda bulunabilir.
   
• Beyninizi yeniden başlatmanıza izin verir. Sürekli “açık” olmak, beyninize dinlenme ve kendini yenileme şansı vermez. Dikkatiniz dağılmadan kendi başınıza olmak size zihninizi temizleme, odaklanma ve daha net düşünme şansı verir.
   
• Derin düşünmeniz ve kendinizi keşfetmeniz için zaman sağlar. Bazıları için günlük sorumlulukların, yapılacaklar listelerinin sonu yokmuş gibidir. Bu sürekli hareket, yaratıcılığı engelleyen ve üretkenliği azaltan derin düşüncelere girmenizi engeller. Yalnızlık size kendinizi keşfetme ve kendi sesinizi bulma fırsatı da verir. Bir grubun parçası olduğunuzda, grubun ne yaptığına veya ne düşündüğüne uyma olasılığınız daha yüksektir. Yalnızken kendinize uyum sağlamanız daha olasıdır.
   
• Yaratıcılığı Artırır. Araştırmalar yalnız olmanın beyinde yaratıcı süreci beslemeye yardımcı olan değişikliklere yol açabileceğini göstermiştir. Bir araştırma, yalnız zaman geçirmek için bilerek geri çekilme eğiliminde olan kişilerin aynı zamanda son derece yaratıcı insanlar olma eğiliminde olduğunu bulmuştur. Çocuklar da en verimli ve en yaratıcı anlarını yalnız bir şekilde oyun oynadıklarında deneyimlerler. Başka bir araştırmada ise, yalnızlığın hayal gücüyle ilgili sinir devrelerinde artan aktiviteye yol açtığı bulunmuştur. Beyin, sosyal uyarılma eksikliğiyle baş başa bırakıldığında, boşluğu doldurmaya yardımcı olmak için yaratıcı ağlarını hızlandırır.
   
• İlgi Alanlarınıza Öncelik Verir. Başkalarıyla birlikteyken onların ihtiyaçlarını gidermek için kendi fikirlerinizi ve tutkularınızı bir kenara koyabilirsiniz. Kendi başınıza zaman geçirdiğinizde ise, diğerlerinin ihtiyaçları hakkında endişelenmeden dikkatinizi verme ve yaratıcı seçimler yapma fırsatı bulursunuz.
   

• İlişkilerinizi İyileştirir. İnsanlar kendilerine zaman ayırdıklarında, ilişkileri genellikle daha güçlü bir hale gelir. Güçlü bir sosyal destek sistemine sahip olmak, zihinsel sağlığınız ve iyi oluşunuz için önemlidir, ancak bazen yalnız vakit geçirmek, bu bağlantıları daha da önemli kılacaktır. Şarjı azalmış elektronik cihazını şarj ettiğiniz gibi kendinizi de arada şarj etmeniz daha sonra ilişkilerinizde daha verimli olmanıza yardımcı olabilir.
   
• Sizi Daha Empatik Yapar. Araştırmalar, belirli bir süre yalnız zaman geçirmenin daha fazla empati kurmanıza yardımcı olabileceğini göstermiştir. Bir çalışmada, gençlerin iletişim cihazları olmadan beş gün geçirdiklerinde, duyguları ve yüz ifadelerini yorumlama yeteneklerini geliştirdikleri bulunmuştur. Teknoloji insanların kendileriyle zaman geçirme şeklini değiştirdiği için tek başına zaman geçirmek her zaman çok kolay değildir. Ancak, tamamen kendinize vakit ayıramadığınız durumlarda bile dijital iletişimi kısa bir süreliğine kesmek faydalı olabilir. Peki madem yalnız kalmak bu kadar faydalı, o halde neden yalnız zaman geçirmekte zorlanırız? 

  

Yalnız Zaman Geçirmek Neden Zordur? 

 
İnsanlar genellikle birileriyle birlikteyken yaptıkları aktiviteleri yalnızken yapmamayı tercih eder. Bu durum farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Bu nedenlerden bazıları şunlardır: 

  

Yalnız kalma deneyiminin az olması: Bazı insanlar, başkalarının yanında olmaya çok alışkın oldukları için kendi başlarına olmaya alışık olmayabilirler. Aniden sosyal uyarının yokluğu, kendilerini kopuk hissetmelerine neden olabilir. 

Rahatsız edici düşünceler ve duygular: Bazı kişiler için ise yalnız kalmak ve içe odaklanmak, zor ve hatta acı verici olabilir. İnsanlar bu iç gözlemi rahatsız edici bulabilirler veya kendilerini ruminasyon ve endişe içinde bulabilirler. 

Sosyal damgalama: Yalnız olmakla ilgili damgalama, insanların yalnızlık hakkında nasıl hissettiklerini şekillendirmede rol oynayabilir. Yalnız kalmaya yönelik olumsuz tutumlara maruz kalan veya bunu bir tür asosyal davranış veya sosyal reddetme olarak görenler için yalnızlık acı verici bir ceza şekli gibi görünebilir.
 

Yalnız Zaman geçirmeye ne kadar ihtiyaç duyduğumuz kişiden kişiye değişir, bazı kişilik özellikleri yalnız başımıza vakit geçirmeye ne kadar ihtiyacımız olduğunu etkileyebilir. Ancak, düşünüldüğü gibi farklılıklar yalnız başımıza vakit geçirmekten ne kadar eğlendiğimizi etkilemez. Örneğin, içe dönük kişiler yalnız olduklarında enerjileri artar. Dışadönükler ise sosyal deneyimler aracılığıyla enerji depolarlar, bu nedenle yalnızlık onlar için daha zor olabilir. Ancak, yine de içe dönüklerin ve dışa dönüklerin yalnızlıktan elde ettikleri zevk miktarında göze çarpan bir farklılık yoktur. Kişilik özelliğinizden bağımsız olarak kendinize ayıracağınız kaliteli zamandan keyif alabilirsiniz.

Yalnız Zaman Geçirmeye İhtiyaç Duyduğunuzun İşaretleri  

   

• Asabi hissetmek 
• Bazen küçük şeylerden dolayı kolayca sinirlenmek 
• Diğer insanlarla bir şeyler yapmaya olan ilgiyi kaybetmek 

• Bunalmış veya aşırı uyarılmış hissetmek 
• Konsantre olmakta zorluk çekmek 
• Diğer insanlarla zaman geçirme konusunda endişelenmek 

  

Biraz yalnız kalmanın onarıcı bir etkisi olabilir. Yalnız zaman geçirebilen kişiler, sonraki zorlayıcı sosyal deneyimlerde daha az olumsuz duygu yaşayabilirler.

Nasıl Yalnız Zaman Geçirilir?

 

Yalnızlık en çok sizin seçtiğiniz ve keyif aldığınız bir şey olduğunda faydalıdır. Bu bir ceza gibi geliyorsa veya sosyal bağlantılardan dışlanmış hissediyorsanız, yalnız olmak zararlı olabilir. İstediğiniz zaman sosyal dünyanıza dönebileceğinizi bilmeniz önemlidir. Yalnız başına nasıl zaman geçireceğini bilemeyenler için bazı ipuçları şunlardır: 

  

Belirli bir zaman seçin: Ne zaman yalnız vakit geçirmek istediğinizi belirleyin (Örneğin, kitap okumak, kendinizle yemeğe çıkmak) ve programınıza ekleyin. Bu sürenin çok uzun olması gerekmez, kendinizle baş başa geçirebileceğiniz her zaman iyidir. Diğerlerini bu süre içinde sizi rahatsız etmemeleri konusunda uyarın.
 

Sosyal medyadan uzaklaşın: Başkalarıyla iletişim kurduğunuz tüm kaynaklardan uzaklaşmak için her gün biraz zaman ayırın. Özellikle sosyal karşılaştırmalara neden olan dikkat dağıtıcı unsurları ortadan kaldırmaya çalışın. Odağınız, başkalarının ne yaptığına değil, kendi düşüncelerinizde ve ilgi alanlarınızda olmalıdır.  

Yürüyüşe çıkın: Araştırmalara göre, dışarıda olmak iyi oluşu olumlu etkilemektedir. Kendinizi çok fazla sosyal etkileşimden dolayı kapana kısılmış ve boğulmuş hissediyorsanız, açık havada biraz zaman geçirmek size iyi gelebilir.  

Erken kalkın: Evinizdeki herkesten yarım saat veya bir saat önce uyanın ve bu zamanı yaratmak, üretmek, problem çözmek, meditasyon yapmak veya sizi mutlu eden şeyleri yapmak için kullanın. Bu strateji ayrıca, herkes gelmeden ve telefonlar çalmaya başlamadan önce işe gittiğinizde de işe yarar. 

Kapınızı kapatın: Bu basit fakat çok etkili olabilir. Bir iş yerinde kapınız kapalıysa, acil bir durum olmadığı sürece çalmadan açmayacaklardır. Buna hayatınızın her alanınıda dikkat edebilirsiniz. Bulunduğunuz alanda yalnız olmayı deneyimleyin. 

 

Yalnız Kalmak İçin Nasıl Alan Yaratabiliriz?
 

Yalnız kalmak için zaman bulmak her zaman kolay değildir. Çevrenizdekilerin farklı sosyal ihtiyaçları olabilir ve sizin yalnızlık ihtiyacınızı anlamayabilirler. Aile ile ilgili sorumluluklar da bunu  zorlaştırabilir. İhtiyacınız olan alanı yaratmak İçin şunlara da dikkat edebilirsiniz: 

 

Açık olun: Çevrenizdeki insanlara, ister oda arkadaşı, ister aile üyesi olsun, yalnız zamana ihtiyacınız olduğunu söyleyin.İnsanlara bunun ne anlama geldiğini anlatın. Örneğin, bir kitap okumak veya bir podcast dinlemek için yalnız zaman geçirmeye ihtiyacınız olduğunu söyleyebilirsiniz. 

İyiliğin karşılığını verin: İnsanlar biraz yalnız zaman geçirmeniz sağlamak için adımlar atmaya istekliyse, onlara aynı şekilde davranmanız önemlidir. Kendilerine biraz alan açarlarken, bazı sorumluluklar almayı teklif edebilirsiniz. 

Esnek olun: Yalnız yaşamıyorsanız ve kendinize zaman ayırmaya çalışıyorsanız, büyük bir ihtimalle esnek olmanız ve kendinize zaman ayırma fırsatları aramanız gerekecektir. Örneğin, tüm aile üyeleri zaten çok erken kalktığı için çok erken kalkmak sizin için bir seçenek değilse, dışarıda yürüyüşe çıkmak veya ev işlerinin bazılarını başkalarının üstlenmesini istemek veya ebeveyn iseniz, diğer aile üyelerinin çocuklara bakmasını rica etmek gibi şeyler yapmak alan yaratmanıza yardımcı olabilir.
 

Son olarak, lütfen şunu unutmayın: Her şeyde olduğu gibi burada da bir denge vardır. Yalnız olmaya ve sosyal temasa ne kadar ihtiyaç duyduğunuza dikkat etmeniz önemlidir. Örneğin, pandemi sırasında başkalarıyla beraber yaşayan bazı insanlar fazla temastan ve tek başına kalamamaktan dolayı bunalmış ve yalnız zaman geçirmeye ihtiyaç duymuştur. Bazıları ise yalnız kalmaktan bunalmış ve temasa ihtiyaç duymuştur. Bu nedenle birine değil, ikisine de ihtiyaç duyduğumuzu ve ikisine dair seçim şansımızın elimizde olduğunu bilmek ihtiyacımıza göre adım atmamızı kolaylaştırabilir.
  

Kaynak

Carter, S. B. (2012, January 31). 6 Reasons You Should Spend More Time Alone. Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/us/blog/high-octane-women/201201/6-reasons-you-should-spend-more-time-alone 

Cherry, K. (2021, May 27). How Important Is Alone Time for Mental Health? Verywellmind. https://www.verywellmind.com/how-important-is-alone-time-for-mental-health-5184607

Cherry, K. (2020, September 17). Things To Do By Yourself. Verywellmind. https://www.verywellmind.com/the-benefits-of-being-by-yourself-4769939

Yazan: Psk. Bahar Kaya

Psikomental Danışmanlık Merkezimizi daha yakından tanımak için sosyal medya hesaplarımızı  ve danışan yorumlarımızı inceleyebilirsiniz.

 Randevu oluşturmak ve bilgi almak isterseniz merkezimizle iletişim kurabilirsiniz.