TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU
Travma sonrası stres bozukluğu, kronik bir ruh sağlığı durumuna dönüşen artan, uzun süreli bir stres tepkisidir. Travma geçirmiş insanların çoğu akut stres belirtileri yaşarken, travma yaşayan herkes TSSB geliştirmez. TSSB’yi ayıran ana faktör kalıcılığıdır. Bozukluğu geliştiren kişiler, travmatik bir olayın ardından uzun süreler, genellikle yıllar geçirirler.
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), genellikle yaşamı tehdit eden bir olaya maruz kalarak ya da tanık olunarak ortaya çıkar. Şiddetli kaygı, geçmişe dönüşler, kontrol edilemeyen düşünceler ve kabuslar bu zorlanmanın yaygın belirtileridir.
Farklı TSSB Türleri Var mı?
Travma sonrası stres bozukluğunun üç farklı türü vardır. Semptomlar üç aydan az sürerse, durum akut TSSB olarak kabul edilir. Semptomlar en az üç ay sürerse, bozukluğa kronik TSSB denir. Semptomlar travmatik bir olaydan en az altı ay sonra ortaya çıkarsa, bozukluk Ulusal Sağlık Enstitüsüne (NIH) göre gecikmiş başlangıçlı TSSB olarak sınıflandırılır.
TSSB’ye Ne Sebep Olur?
Travma sonrası stres bozukluğu, kişi savaş, doğal afet veya çaresizlik veya yoğun korku duyguları uyandıran herhangi bir durum gibi psikolojik olarak travmatik bir olaya tanık olduğunda tetiklenen psikolojik bir durumdur. Çoğu insan sonunda bu tür olayların sonraki etkilerine uyum sağlarken, bazı insanlar semptomlarının zamanla kötüleştiğini fark eder. Bu kötüleşen semptomlar TSSB’nin ürünüdür.
Travma sonrası stres bozukluğu, kronik bir ruh sağlığı durumuna dönüşen artan, uzun süreli bir stres tepkisidir.
Travmadan etkilenmenin farklı şekilleri bulunabilir. Bunlar;
- Doğrudan maruz kalma
- bizzat şahitlik
- Yakın bir arkadaşın veya sevilen birinin travmasını öğrenerek dolaylı olarak tanık olmak
- Travmatik bir olayın tiksindirici detaylarına tekrar tekrar veya aşırı derecede dolaylı olarak maruz kalma
TSSB belirtileri
Travma Sonrası Stres Bozukluğu olan çoğu kişi, travmayı gün içinde düşüncelerinde ve uyurken kabuslarında tekrar tekrar yaşar. Bunlara flashback denir. Geçmişe dönüşler görüntülerden, seslerden, kokulardan veya duygulardan oluşabilir ve genellikle bir kapının çarpması veya sokakta bir arabanın geri tepmesi gibi sıradan olaylarla tetiklenir. Geçmişe dönüş yaşayan bir kişi gerçeklikle bağını kaybedebilir ve travmatik olayın yeniden yaşandığına inanabilir. Travma sonrası stres bozukluğunun belirtileri şunları içerebilir:
- Baş ağrısı
- Fizyolojik reaksiyonlar kan basıncında artış, hızlı kalp atış hızı, hızlı nefes alma, solunum problemleri veya astım, kas gerginliği, mide bulantısı ve ishali içerir.
- Sindirim sorunu
- Bağışıklık sistemi sorunları
- Bir zamanlar önemli bir tatmin kaynağı olan etkinliklere ilgi veya katılımda belirgin azalma.
- Konsantrasyon zorluğu
- Yeme bozuklukları veya iştah kaybı
- Tıbbi temeli olmayan kronik ağrı (kadınlarda sıklıkla jinekolojik problemler)
- Kronik yorgunluk sendromu veya fibromiyalji gibi stresle ilgili durumlar
- Vücudun diğer bölgelerinde baş dönmesi, göğüs ağrısı veya rahatsızlık
- Geçmişe dönüşler, kabuslar, kötü anılar veya halüsinasyonlar görmek
- Travmayı düşünmemeye çalışmak veya size onu hatırlatan insanlardan uzak durmak
- Olayın bazı bölümlerini hatırlayamama
- Duygusal olarak uyuşmuş veya başkalarından kopmuş hissetmek
- Uyumakta güçlük çekmek
- Sinirli, kızgın veya ürkek olmak
- Gürültüye abartılı irkilme tepkisi
- Sevecen hissetmekte sorun yaşamak
- Travmanın yıldönümlerinde sıkıntı
- Gelecek, aile hayatı veya kariyer hakkında umutsuzluk duyguları
- Depresyon, disosiyasyon (“burada ve şimdi” ile ilgili bilinçli farkındalığın kaybolması) veya başka bir anksiyete bozukluğu (panik bozukluğu gibi) gibi ruh sağlığı sorunları gelişebilir.
Çoğu insan için, travmatik olayların duygusal etkileri birkaç ay sonra azalma eğiliminde olacaktır; daha uzun sürerse, bir uzmana danışmakta fayda vardır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğunun Tedavisi
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) genellikle bilişsel-davranışçı terapi, grup terapisi, stres yönetimi ve ilaç tedavisi dahil olmak üzere bir veya daha fazla psikoterapi yaklaşımı kullanılarak tedavi edilir. Tedavinin amacı, duygusal sıkıntınızı ve buna bağlı olarak uykunuzdaki ve günlük işleyişinizdeki rahatsızlıkları azaltmak ve bozukluğu tetikleyen olayla daha iyi başa çıkmanıza yardımcı olmaktır. Eğer maruz kaldığınız travmatik bir olayın ardından uzun süreli olarak bu belirtileri yaşıyorsanız bir profesyonel ile görüşmek en sağlıklısı olacaktır.
Yazan: Psikolog Gizem Bozdağ
Kaynakça
NIMH » Post-Traumatic Stress Disorder (nih.gov)
Post-Traumatic Stress Disorder Symptoms, Causes and Effects – PsychGuides.com
Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD): Symptoms, Causes, & Treatment (therecoveryvillage.com)
PTSD – Post Traumatic Stress Disorder – Anxiety, Panic & Health (anxietypanichealth.com)
What is Post-Traumatic Stress Disorder | ThePsycheMagNet (TPMN) (medium.com)
Psikomental Danışmanlık Merkezimizi daha yakından tanımak için sosyal medya hesaplarımızı 
ve danışan yorumlarımızı inceleyebilirsiniz.
Randevu oluşturmak ve bilgi almak isterseniz merkezimizle iletişim kurabilirsiniz.
