Mobbing – Psikolojik Taciz

Mobbing – Psikolojik Taciz Nedir?

İş yerlerinde sık karşılaşılan fakat üzerinde yeterince düşünülmeyen bu sorun, pek çok kişinin başına gelebilmektedir. Hatta bu durum halk arasında oldukça olağan karşılanabilmektedir. Peki mobbing nedir, nasıl ortaya çıkar, kimler maruz kalır ve mobbinge karşı ne yapılabilir?

 

Mobbing, İngilizce “yıldırma” anlamına gelen “mob” kelimesinden gelmiştir. Mob kelimesi, şiddet uygulayan kalabalık ya da çete anlamına gelir. Günümüzde iş yeri problemleri arasında büyük yeri olan mobbing, hiyerarşi içerisinde olan gruplarda zayıf görülen kişiye yönelik yapılan, uzun süreli şekilde duygusal saldırı ve yıpratma olarak tanımlanabilir. Türkçeye psikolojik taciz olarak çevirilmiştir. Bu duygusal saldırılara; haksız yere suçlama, dedikodu ile söylentiler yaratma, doğrudan ya da dolaylı olarak küçük düşürme gibi durumlar örnek olabilir. Bu girişimlerin sonucu olarak, bu yıldırmaya maruz kalan kişiler işi bırakmaya zorlanabilir.

 

Mobbing yani psikolojik taciz, olaya değil kişiye odaklanan bir durumdur ve en belirgin özellikleri şunlardır:

• İstemli şekilde yapılması
• Düzenli şekilde tekrarlanması
• Maruz kalan kişiyi işyerinden uzaklaştırmaya çalışması
• Uzun zamandır devam ediyor olması

 

İsveçli Endüstri psikoloğu ve tıp bilimcisi olan Dr. Heinz Leymann mobbingi ilk kez 1984’te çalışma yaşamında ortaya çıkan bir sorun olarak ele almıştır. Leymann’a göre, Mobbing, bir veya birkaç kişinin, savunmasız pozisyonda ki bir kişiye yönelik sistematik bir şekilde uyguladıkları düşmanca ve etik olmayan davranışları içermektedir.

Ve mobbingin ortaya çıkış şekillerini Alman endüstri psikologu Dr. Heinz Leymann özelliklerine göre beş grupta şu şekilde toplamış:

1. Kendini göstermeyi ve iletişim oluşumunu engellemek:

İşyerinde kendiniz olmanız için fırsat verilmez, toplantılarda söz almanız engellenir. Bağırmalara maruz kalırsınız ve azar işitirsiniz. İşleriniz ise detaylı olarak incelenir ve sürekli eleştiri alır.

2. Sosyal ilişkilere saldırılar:

İşyerindeki insanlar sizinle iletişime geçmez. İşyerindeki diğer kişilerle iletişiminiz de engellenir. Ortamda siz yokmuşsunuz gibi davranılır. Odanız daha izole bir yere alınır. Sosyal ortamlara davet edilmezsiniz.

 

3. İtibarınıza saldırılar:

İşyerinde arkanızdan konuşulur, dedikodu ile asılsız söylentiler ortaya atılır. Fiziksel özellikleriniz ile dalga geçilir. Lakaplar takılabilir ya da alaycı esprilere maruz bırakılırsınız. İtibarınız düşürülmeye çalışılır.

 

4. Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki durumuna saldırışlar:

Size özel olarak meslek tanımınıza uygun işler verilmez. Kapasitenizin altında ya da anlamsız işler verilir. Örneğin: fotokopi çekme, telefonlara bakma, dosyalama gibi görevler verilir. Mali olarak yük olabilecek genel zararlara sebebiyet verebilecek işler size verilebilir.

 

5. Kişinin sağlığına doğrudan saldırılar:

Fiziksel olarak ağır şartlarda çalışmaya zorlanırsınız. Tehdit arz eden durumlarda çalışmak zorunda kalırsınız. Fiziksel şiddet tehditleri alırsınız. Doğrudan ya da dolaylı olarak fiziksel zarar ya da cinsel tacize uğrarsınız.

 

 

Günümüzde mobbing, farklı kültürlerde, farklı işyerlerinde değişik şekillerde ortaya çıkabilen bir olgudur. Cinsiyet, yaş, ırk fark etmeksizin maruz kalma riski her birey için vardır. Bu duruma maruz kalan kişilerde ciddi psikolojik ve fizyolojik rahatsızlar ortaya çıkabilir. Sıkıntı ve stres, anksiyete, depresif belirtiler, davranış sorunları bu rahatsızlıklardan bazılarıdır. Fizyolojik olarak ortaya çıkan karın ağrısı, titreme, terleme, baş ağrısı, cilt hastalıkları, uykusuzluk gibi rahatsızlıklar da bu durum sonucunda ortaya çıkabilir. Kendini rahatlatma çabası olarak maruz kalan kişide alkol, madde gibi tehlikeli yönelmeler olabilir. İngilterede yapılan araştırmalar sonucunda çalışanların %53’ü mobbinge maruz kalmıştır, %78’i ise mobbinge şahit olmuştur. İsveç’te yapılan araştırmaya göre ise bir yıl içerisinde gerçekleşen intiharların %10-15’inin sebebi mobbing olmaktadır.

Mobbing’e karşı önlem almak

İşyerlerinde mağdur olan çalışanlar, direkt olarak duruma itiraz etmeli ve bu durumun durdurulmasını istemelidir. İnsan kaynakları ya da personel departmanları gibi yönetici birimleri durumdan haberdar etmeli ve önlem alınmasını istemelidir. Rahatsızlık durumu devam ettiği takdirde hukuksal olarak dava açma hakkı olduğunu bilmeli ve kontrollü adımlar atmalıdır. Bu süreçte sosyal destek ve özşefkat çok önemlidir. Bu duruma maruz kalan kişi yalnız olmadığını bilerek yakınlarından olabildiğince destek almalıdır. Bu yıldırma durumunun üstesinden gelebilmek için özşefkatli davranarak kendisine iyi bakmalı ve kendisine destek olmalıdır. Aynı zamanda mağdur kişinin psikolojik yardım alması mobbing’in üstesinden gelirken oldukça yardımcı olacaktır.

 

Yazan: Sena Nur Özdemir

 

Özşefkat ile ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz: https://psikomental.com.tr/oz-sefkat-kendine-iyi-bak/

 

Konu ile ilgili daha fazla bilgi almak için Erdoğan (2009) tarafından yazılan İşyerinde Psikolojik Taciz adlı makaleye göz atabilirsiniz: http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2009-83-535