Duygusal İzleme (Emotional Monitoring)

Duygusal İzleme Nedir? Nasıl ve neden görülür?

Duygusal izleme veya takip, bireylerin kendi duygusal durumlarını gözlemlemesini ve izlemesini ifade eder. Duygusal izleme genellikle duygusal farkındalık pratiğinin bir parçasıdır. Bu süreçte, duygusal deneyimlerin farkına varılır, duygusal tepkilerin nedenleri anlaşılır ve duygusal durumların benlik üzerindeki etkileri izlenir. Duygusal izleme, kişinin kendi iyilik halini anlaması, duygusal tepkilerini daha iyi yönetmesi ve düzenlemesi, stresle başa çıkabilmesi açısından önemli bir beceridir.

Duygusal izleme, bahsedildiği gibi kendine yöneltilen bir pratik olduğu zaman faydalı olmaktadır. Fakat bu pratiğin ikili ilişkilerde karşı tarafa yöneltilmesi de yaygındır. İnsanlara sürekli iyi olup olmadıklarını sormak ve kırılmış olmadıklarından emin olmaya çalışmak da bir çeşit duygusal izlemedir. Karşısındaki insanın duygularını izlemeye ve takip etmeye fazla önem vermenin altında kendini güvende hissetmek için sürekli etrafınızdakilerin ruh hallerini tarama ihtiyacı yatabilir. Bir başka deyişle duygusal izleme pratiği bilinçaltının hayatta kalma işleviyle başvurduğu bir pratiktir, genelde yapan kişiler tarafından fark edilmeyebilir. 

Başkalarının duygularını izleme ve bu duygulara aşırı duyarlı olma durumu tutarsız ebeveynlere sahip kişilerde, davranışların pek tahmin edilemediği evlerde, öfke gibi duyguların nöbetler halinde dışa vurulduğu duyguların sınırlarda yaşandığı evlerde büyüyen kişilerde daha yaygındır. Çocuklar böyle evlerde büyürken güvenlik duygusu bulmak ve tedbir almak için duygusal izleme geliştirir (Miller, 2018).

Duygusal izleme empatiden farklıdır. 

Empati, karşıdakinin durumunu net şekilde bilmek üzerine verilen bir tepkidir. Öte yandan duygu izleme, karşıdakinin yaşayabileceği herhangi bir olumsuz duyguyu önceden tahmin etmek için onun duygusal durumlarının sürekli taranması, izlenmesi ve sorgulanmasıdır. Amaç, onları rahatsız etmekten kaçınmak için ne hissediyor olabileceklerini bilmektir. Karşıdakinin duygusunu izlemeye varsayımlar ve huzursuzluk eşlik edebilir. Bu varsayımlar ve huzursuzluk sürekli olduğu için kişi çoğunlukla kendi duygu durumuna duyarlı olmayı ihmal edebilir.  Duygusal izlemenin diğer ucunda olan kişi için de, bu taramalara ve sorgulara maruz kalmak da boğucu ve kafa karıştırıcı olabilir. Empati ise tam tersi olarak duyguyu deneyimlemeyi getirir. Karşıdakinin hissine ortak olmaktır. Empati aidiyet ve dayanışma duygusu sağlar (Preckel, 2018). İnsanları birbirine bağlamakta büyük görev alır.

Başkalarının duygularını izleme nasıl fark edilebilir?

Duygusal izleme şu şekillerde görülebilir:

• Yakın ilişki içinde olunan biri üzüldüğünde veya incindiğinde aşırı endişe duymak
• Başkalarını neşelendirme rolünde hissetmek ve sürekli bunun için çabalamak
• Sosyal etkileşimleri zihninde sürekli oynatmak, bir sıkıntı olup olmadığını analizlemek
• İnsanlara, iyi olduklarını söyleseler bile, sıklıkla iyi olup olmadıklarını sormak
• Başkalarının ruh halindeki değişimlere ve dalgalanmalara odaklanma, aşırı duyarlılık
• Sıklıkla özür dilemek

Duygusal izlemeyi azaltmak için ne yapılabilir?

Başkalarının duygularını izleme ve bunun yorgunluğunu azaltmak için yapılabilecekler:

• Farkındalık: Etrafınızdaki insanların duygularını ne sıklıkla izlediğinizi takip edin. Ne sıklıkla “iyi misin” diye sorduğunuzu ya da birinin üzgün/kızgın olduğunu varsaydığınız vakitleri fark etmeye çalışın.
• İçsel gözlem ve içgörü: Duygusal olarak izlemeyi sıklıkla yapan insanlar, genelde karşıdakinin duygularına odaklandıkları için, kendi içsel durumlarını, duygularını, iyilik hallerini çok sorgulamazlar. İçsel gözlemi ve farkındalığı desteklemek için düşünce ve duygular için günlük tutabilirsiniz. Tek başına vakit geçirmek, kendini tanıma ve anlamlandırmaya çabalamak, kendi ihtiyaçlarınızı fark etmek; kendine odaklanmak için destekleyici olabilir.
• Başkalarının duygularına karşı anlayış göstermek: Olumsuz duygulara tahammül etmek bazıları için daha zor olabilir. Bu kapasiteyi geliştirebilmek adına birinin olumsuz bir ruh hali içinde olduğunu fark ederseniz, ona iyi gelebilecek yolları düşünmeye başlamadan önce, soruyu ona yöneltmeyi deneyin. “İyi hissetmiyorsan sana nasıl destek olabilirim?” Bu soruya yanıt olarak bir istekleri yoksa onlara saygı duymaya ve olumsuz duygusunu hissetmesi için alan sağlamak adına birkaç adım geri gitmeye çalışın. Onların duyguları ve kendi duygularınız arasındaki ayrımı fark etmeye çalışın.
• Duygusal esneklik: Başkalarının duygularını düşünmeyi azaltıp kendi süreçlerinize karşı duyarlılık geliştirmeye başladığınızda duygusal esnekliğiniz de gelişir. Olumsuz duyguları yönetebilme, değişen durumlara uyum sağlama, stresle başa çıkma duygusal esnekliğin getirilerindendir.

Kaynakça

Miller, A. (2018). Yetenekli Çocuğun Dramı. Profil Kitap. 

Preckel, K., Kanske, P., & Singer, T. (2018). On the interaction of social affect and cognition: Empathy, compassion and theory of mind. Current Opinion in Behavioral Sciences, 19, 1–6. https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2017.07.010 

Torres-Mackie, N. (2020). Empathy’s evil twin. Psychology Today. https://www.psychologytoday.com/intl/blog/underdog-psychology/202001/empathy-s-evil-twin